RAK JELITA GRUBEGO
Według danych z Krajowego Rejestru Nowotworów, w 2017 r. nowotwory złośliwe wykryto u blisko 165 tys. Polaków, a zgony dotyczyły około 100 tys. osób. Rak złośliwy jelita grubego (C18-C20) diagnozuje się u około 18 000 osób. Ze struktury zachorowań wynika, że rak jelita grubego jest trzecim co do częstości występowania nowotworem złośliwym, na który zapadają mężczyźni i drugim, na który chorują kobiety. Nowotwór jelita grubego obejmuje takie jednostki chorobowe jak: rak kątnicy, rak okrężnicy i rak odbytnicy lub rak odbytu. Eksperci alarmują, że od kilku lat zachorowalność i umieralność na raka jelita grubego drastycznie wzrasta. Dzięki edukowaniu o najczęstszych objawach raka jelita grubego oraz o symptomach alarmowych choroby, daje się szansę na szybkie przeprowadzenie badań diagnostycznych i wykrycie procesu chorobowego we wczesnym etapie. Wykrycie choroby na wczesnym etapie zaawansowania ma kluczowe znaczenie dla zaplanowania i późniejszej skuteczności terapii.
Chorzy z nowotworami rozpoznanymi we wcześniejszych stopniach zaawansowania mają znacznie lepsze rokowania. Warto pamiętać o profilaktyce chorób nowotworowych i o możliwości regularnego korzystania z badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego.
RAK JELITA GRUBEGO – OBJAWY CHOROBY
Statystyki pokazują, że większość przypadków raka jelita grubego oraz odbytu jest diagnozowana u pacjentów, którzy przekroczyli 50 rok życia. Zarówno rak odbytnicy, jak i rak jelita grubego bardzo rzadko występują u osób przed 40 rokiem życia. Choroba zwykle rozwija się powoli, a same objawy raka jelita grubego są częściowo zależne od lokalizacji ogniska komórek nowotworowych. Objawy raka jelita grubego i symptomy choroby zależą od lokalizacji i stopnia zaawansowania nowotworu. Pierwsze objawy raka jelita grubego są z reguły mało niepokojące i nieswoiste, mają postać bóli brzucha oraz wzdęć, które mogą sugerować mniej groźne dolegliwości i schorzenia jamy brzusznej. Zdarza się też, że rak jelita grubego oraz odbytnicy we wczesnym stadium rozwoju może być bezobjawowy. Większość pacjentów z rakiem jelita grubego nie zgłasza istotnych dolegliwości lub są to symptomy niespecyficzne – pasujące do wielu chorób przewodu pokarmowego. Pierwsze objawy nowotworu często umykają uwadze pacjenta, ponieważ przypominają powszechne dolegliwości ze strony układu trawiennego. Zdarza się, że są często bagatelizowane i nieutożsamiane z tak poważnymi zagrożeniami, jak rak odbytu czy jelita grubego. Zaburzenia, takie jak problemy z regularnym oddawaniem stolca przypisuje się stresowi lub nieodpowiednio zbilansowanej diecie.
RAK JELITA GRUBEGO OBJAWY:
• Krew na stolcu lub krwawienie utajone do światła jelita grubego,
• Uczucie niepełnego wypróżnienia,
• Zmiana charakteru wypróżnień, z zaparć na biegunki lub odwrotnie
• Ołówkowate stolce,
• Nudności,
• Uporczywe biegunki,
• Wyczuwalny guz w jamie brzusznej,
• Powtarzające się krwawienie z odbytnicy,
• Silny ból brzucha,
• Silne skurcze brzucha,
• Parcie na stolec i niemożność jego oddania,
• Utrata masy ciała, osłabienie i brak apetytu – objawy występujące w zaawansowanym stadium choroby.
Niepokojącymi objawami powinna być obecność ciemnoczerwonej krwi w stolcu oraz wyczuwalny guzek w jamie brzusznej. Niestety krwawienie z odbytu jest często traktowane jako objaw żylaków odbytu – hemoroidów. Zdarzają się sytuacje, w których pacjent nie ma niepokojących oznak i objawów choroby nowotworowej, ale mimo to rozwija się u niego złośliwy rak jelita grubego lub odbytnicy. W przypadku około 20% przypadków raka jelita grubego, pacjenci szukają pomocy medycznej z powodu bolesnych przyczyn, takich jak silne zaparcia, niedrożność przewodu pokarmowego, perforujące zapalenie otrzewnej lub krwawienie z odbytnicy. Niestety blisko jedna piąta raków jelita grubego jest diagnozowana na zaawansowanym etapie przerzutu nowotworowego. Zarówno rak jelita grubego, jak również nowotwór odbytu rozsiewa się drogą krwionośną lub limfatyczną oraz przez ciągłość w obrębie jamy otrzewnej. Najczęstsze przerzuty odległe występują w wątrobie, płucach (droga krwionośna), węzłach chłonnych, w obrębie jamy otrzewnej, a ostatecznie w kościach i mózgu. Pacjenci z rakiem przerzutowym mają dodatkowe objawy, które są specyficzne dla lokalizacji występowania przerzutów.
ROKOWANIA RAK OKRĘŻNICY I RAK ODBYTNICY – OBJAWY
Najczęstsze objawy zaawansowanego raka jelita grubego i lewego jelita grubego to silne krwawienie z przewodu pokarmowego, ból brzucha i zmiany w funkcjonowaniu jelit. Ważnym objawem raka jelita grubego jest również zgłaszany przez pacjentów tzw. „stolec ołówkowaty”. Stopniowa inwazja komórek nowotworowych powoduje postępujące blokowanie światła jelita i utratę jego drożności. U pacjentów z rakiem prawej połowy okrężnicy objawy raka jelita grubego i odbytnicy pojawiają się później.
Oprócz najczęściej występującej niedokrwistości mikrocytarnej często występują ostre bóle brzucha. Ukryte krwawienie z przewodu pokarmowego jest niemożliwe do wykrycia poprzez oględziny stolca.
Pacjenci z rakiem odbytu zgłaszają niedrożność układu pokarmowego, zaparcia, zapalenie otrzewnej i obfite krwawienia z odbytnicy. Przy nowotworze jelita grubego należy pamiętać o możliwości wystąpienia atypowych objawów raka jelita grubego, takich jak: miejscowa inwazja guza i tworzenie przetok, gorączka nieznanego pochodzenia, bakteriemia i/lub sepsa.
W przypadku leczenia raka jelita grubego rokowanie jest znacznie lepsze u pacjentów, u których rozpoznanie nastąpiło, zanim wystąpiły objawy raka jelita grubego (lub u których objawy wystąpiły jako pierwszych) i u których choroba została wykryta wcześnie. Dlatego też wszelkie niepokojące oznaki i objawy chorobowe, które mogą sugerować raka jelita grubego lub odbytnicy, powinny skłonić pacjenta do zasięgnięcia porady lekarskiej i wykonania badań diagnostycznych jelita grubego. Większość lekarzy uważa kolonoskopię za najlepszą i najbardziej zalecaną metodę badania raka jelita grubego. Chociaż ta metoda jest najdroższa, ma wiele zalet. Jest to badanie o wysokiej czułości i specyficzności. Może wykryć stany przedrakowe zwane gruczolakami, które występują u 25% osób powyżej 50 roku życia. Ogromną zaletą kolonoskopii jest to, że pozwala na jednoczesne usunięcie polipów i jest sposobem zapobiegania rakowi jelita grubego, co prowadzi do zmniejszenia zachorowalności.
JAKI SĄ OBJAWY RAKA JELITA GRUBEGO PRAWEJ POŁOWY OKRĘŻNICY?
We wczesnych stadiach rak odbytu i jelita grubego może być klinicznie bezobjawowy; ból może występować po prawej stronie brzucha, w okolicy pępka, w podbrzuszu lub w nadbrzuszu; ciemne zabarwienie stolca, krew w stolcu, anemia z powodu niedoboru żelaza, patologiczny prawostronny opór w jamie brzusznej wyczuwalny przez otrzewną objawy ograniczonej niedrożności.
SYMPTOMY NOWOTWORU JELITA GRUBEGO LEWEJ POŁOWY OKRĘŻNICY:
• Objawy ograniczonej drożności jelita (wzdęcia, bóle kolkowe),
• Krew w stolcu i na stolcu,
• Zmiana rytmu wypróżnień.
OBJAWY RAKA ODBYTU:
• Świeża krew na stolcu,
• Uczucie niepełnego wypróżnienia,
• Objaw niedrożności jelita (bóle kolkowe),
• Nudności,
• Wymioty bolesne parcia na stolec,
• Stolce ołówkowe, bóle okolicy krocza krwawienie,
• Świąd odbytu wydzielina śluzopodobna,
• Ból,
• Uczucie ciała obcego w odbycie,
• Nietrzymanie gazów i stolca.
RAK JELITA GRUBEGO – BADANIA I DIAGNOSTYKA
Rozpoznanie raka jelita grubego opiera się na badaniu lekarskim, badaniu fizykalnym i dalszych badaniach. W celu postawienia rozpoznania należy wykonać następujące badania: badanie fizykalne jamy brzusznej i odbytnicy, a u kobiet badanie przezpochwowe w przypadku naciekania ściany odbytnicy badanie endoskopowe (kolonoskopia, fibrosigmoidoskopia lub kolonoskopia) badanie histopatologiczne materiału biopsyjnego pobranego w trakcie badania endoskopowego. U każdego pacjenta z podejrzeniem raka jelita grubego należy zwrócić uwagę na obecność powiększonych węzłów chłonnych obwodowych, hepatomegalię, wyczuwalny przez powłoki guz w jamie brzusznej i obecność wodobrzusza.
W przypadku podejrzenia raka jelita grubego w badaniu przedmiotowym i podmiotowym pacjent powinien zostać skierowany do poradni gastroenterologicznej na kolonoskopię, podczas której pobiera się kilka próbek biopsyjnych. Diagnostyka za pomocą badania endoskopowego (kolonoskopii) jest procedurą o najwyższej czułości i swoistości w rozpoznawaniu groźnej choroby, jaką jest rak jelita grubego. Kolonoskopia umożliwia ocenę całego jelita grubego, a nawet pozostałej części jelita cienkiego. Podczas badania można pobrać materiał biologiczny za pomocą specjalnych kleszczyków biopsyjnych, a następnie ocenić go histopatologicznie.
Ważne są badania biochemiczne, które pozwalają określić przed leczeniem stężenie markerów nowotworowych: antygenu karcinoembrionalnego (CEA) i antygenu nowotworowego 19-9. Współczesna radiologia dysponuje następującymi metodami obrazowania w diagnostyce raka jelita grubego: ultrasonografia (USG) z podwójnym kontrastem (wlew), w tym endoskopowa diagnostyka ultrasonograficzna z wykorzystaniem tomografii komputerowej tomografia komputerowa rezonans magnetyczny pozytonowa tomografia emisyjna (PET).
JAK WYGLĄDA LECZENIE RAKA JELITA GRUBEGO
Przed rozpoczęciem leczenia onkologicznego raka jelita grubego należy ocenić zaawansowanie choroby. Z tego powodu lekarz rodzinny może wystawić kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego (karta DILO) i skierować pacjenta do ośrodka specjalistycznego. Szansę na całkowite wyleczenie mają pacjenci z rakiem jelita grubego, u których nie stwierdza się przerzutów do węzłów chłonnych lub nie stwierdza się naciekania makroskopowego narządów sąsiednich widocznego w badaniach obrazowych.
Fundacja Pomóż Walczyć o Życie wspiera osoby chore na choroby nowotworowe, poprzez gromadzenie środków w szczególności na leczenie, rehabilitację, poprawę jakości życia i pomoc społeczną. Jeśli jesteś zainteresowany przystąpieniem do bezpłatnego Programu Pomocy Chorym i założenia subkonta, tu znajdziesz wszystkie informacje Subkonta – Pomóż Walczyć o Życie (pomozwalczyc.pl).