RAK PŁUC
Rak płuc jest najczęstszym nowotworem złośliwym u ludzi. Każdego roku rozpoznaje się ponad 22 000 nowych przypadków raka płuc. Zgodnie z klasyfikacją WHO nabłonkowe raki płuca dzieli się na dwie grupy: niedrobnokomórkowe i drobnokomórkowe. Poniższy artykuł zawiera informacje na temat objawów, diagnostyki i wykrywania raka płuc.
WCZESNE OBJAWY RAKA PŁUC
Specyficzne objawy raka płuc w końcu pojawiają się u większości pacjentów chorych na nowotwór w klatce piersiowej. Warto pamiętać, że we wczesnych stadiach raka płuc, guz może nie powodować żadnych niepokojących objawów.
Późne rozpoznanie choroby ma negatywny wpływ na rokowania. Niestety, większość pacjentów z zaawansowanym rakiem płuca nie kwalifikuje się do operacji.
Pierwotne nowotwory płuc zazwyczaj rozwijają się bezobjawowo. Jest to główny problem z wczesnym wykrywaniem i diagnozowaniem. Pierwsze objawy raka płuca i wystąpienie objawów nowotworu związane są zwykle z rozrostem guza pierwotnego wnikającego w tkanki zewnątrzpłucne lub z jego rozrostem w wewnątrzoskrzelowym. Rak płuca rozprzestrzenia się, poprzez ciągłość naciekając miąższ płuca, drogą naczyń limfatycznych (węzły chłonne) i naczyń krwionośnych (przerzuty). Płuco jako narząd stanowi idealne środowisko dla długotrwałego wzrostu guza bez objawów typowych dla raka. Wczesne wykrycie nowotworu daje nadzieję na najbardziej kompletną operację i usunięcie raka płuc, zanim rozprzestrzeni się on na inne narządy.
Eksperci podkreślają, że oprócz profilaktyki raka płuc, kluczowa jest szybka diagnoza i wczesne wykrywanie. Pomimo dynamicznego rozwoju onkologii i wprowadzania nowych metod leczenia (immunoterapia, terapia celowana), rak płuca jest chorobą, której rokowanie jest nadal w większości przypadków złe.
POCZĄTKOWE OBJAWY RAKA PŁUC
Objawy raka płuca we wczesnym stadium choroby są zwykle niespecyficzne, dlatego rak płuca najczęściej jest rozpoznawany przypadkowo na podstawie badania rentgenowskiego lub tomografii komputerowej z zupełnie innych powodów. Możliwe objawy i oznaki raka płuc są również typowe dla innych rodzajów chorób i mogą wynikać z mniej poważnych schorzeń. Z tego powodu możliwe objawy raka są często mylone, ignorowane lub próbuje się je złagodzić różnymi środkami, takimi jak antybiotyki.
RAK PŁUC – NAJCZĘSTSZE OBJAWY
1. Kaszel jest najczęstszym objawem raka płuca (45-75% chorych), a u 1/3 chorych kaszlowi towarzyszy odksztuszanie wydzieliny. Częściej i wcześniej występuje w guzach zlokalizowanych w centrum płuca (rak płaskonabłonkowy i drobnokomórkowy), a rzadziej i później w guzach zlokalizowanych na obrzeżach (gruczolakorak i rak wielokomórkowy). Rak płuc jest chorobą podstępną, dlatego długotrwały kaszel (trwający ponad 2-3 tygodnie) lub zmiana charakteru dotychczasowego kaszlu to możliwe objawy raka płuc, które należy zgłosić lekarzowi.
2. Duszność i świszczący oddech – duszność jest drugim najczęstszym objawem raka płuc (30-50% pacjentów). Występuje u palaczy jako następstwo przewlekłego zapalenia oskrzeli i rozedmy płuc. Jeśli duszność znacznie się nasili, należy powiedzieć o tym lekarzowi. Przyczyn duszności może być wiele. Czasami rosnący guz całkowicie lub częściowo blokuje światło jednego z głównych oskrzeli, co może prowadzić do niedodmy i infekcji w części płuca. Takie objawy, mogące świadczyć o chorobie nowotworowej, wymagają pilnej konsultacji z lekarzem rodzinnym, pulmonologiem lub specjalistą onkologiem.
3. Świszczący dźwięk jako objaw choroby – rak płuc, który obejmuje nabłonek wyściełający płuca, może przyczyniać się do gromadzenia się płynu w przestrzeni opłucnowej. Jest to tzw. wysięk opłucnowy. Jeśli nagromadzi się duża ilość tego płynu, na płuca wywierany jest nacisk, co powoduje duszności. Rak płuc może powodować zwężenie jednego z głównych oskrzeli lub tchawicy, co prowadzi do świszczącego oddechu zwanego stridorem, zwykle podczas wydychania powietrza. Jest to poważny objaw raka płuc, który wymaga szybkiej konsultacji lekarskiej.
4. Odkrztuszanie wydzieliny z krwią i chrypka to niebezpieczne objawy, które mogą wskazywać na raka płuc. Kaszel z krwią lub plucie krwią to niepokojące objawy i możliwe oznaki raka płuc, które powinny skłonić lekarza do pilnej pomocy. Termin medyczny określający to zjawisko to krwioplucie. Przyczyn odkrztuszania krwistej wydzieliny jest wiele, m.in. infekcje klatki piersiowej, ale u 19-29% chorych na raka płuca kaszel jest objawem choroby nowotworowej.
5. Chrypka występuje u dużej części populacji, szczególnie u osób, które często chorują na przeziębienia lub infekcje klatki piersiowej. U palaczy chrypka, która nie ustępuje po 2-3 tygodniach powinna być zdiagnozowana przez lekarza rodzinnego.
6. Zmęczenie i utrata wagi – rak płuc jest bardzo podstępną chorobą, która może rozwijać się w organizmie przez lata, bez żadnych szczególnych objawów. Ponad połowa pacjentów z rakiem płuca doświadcza znacznej utraty wagi około 6 kg, co jest częstym objawem raka płuca.
7. Uczucie zmęczenia lub znużenia jest możliwym objawem raka płuc, ale jest to dość powszechne w innych chorobach i może mieć wiele przyczyn. Pojawienie się tych objawów u palacza lub byłego palacza z niewyjaśnionych przyczyn powinno być traktowane poważnie. Zalecane jest pilne wykonanie zdjęcia rentgenowskiego klatki piersiowej.
8. Ból w klatce piersiowej i ramionach – Możliwe objawy raka płuc obejmują silny ból w klatce piersiowej, który według szacunków ekspertów występuje u 25-50% pacjentów. Jest to zwykle wynik raka płuc, który zaatakował ścianę klatki piersiowej, żebra lub kręgosłup. Czasami rak płuca rozwija się w szczycie tego narządu (guz Pancoasta), powodując ból zlokalizowany w okolicy barku.
9. Jeśli guz Pancoasta rozwija się w górnej części jednego płuca, pacjenci często doświadczają specyficznych objawów, takich jak opadające powieki, zwężenie źrenic i utrata potliwości po jednej stronie twarzy. Dzieje się tak, ponieważ guz uszkadza nerw w szyi, który kontroluje obszar twarzy.
10. Zespół żyły głównej górnej – Żyła główna górna znajduje się w prawym górnym śródpiersiu, obok prawego oskrzela głównego i licznych węzłów chłonnych śródpiersia, które odprowadzają chłonkę z całej prawej i części lewej strony klatki piersiowej. Jego luźna ściana, niskie ciśnienie wewnątrznaczyniowe i lokalizacja sprawiają, że jest podatny na ucisk i zamknięcie światła. W około 85-95% przypadków bezpośrednią przyczyną zespołu żyły głównej górnej jest rak klatki piersiowej. Klasyczne objawy raka płuca związane z zespołem płata górnego to obrzęk twarzy i szyi, duszność, kaszel i zaczerwienienie skóry twarzy. Pacjenci skarżą się również na trudności w połykaniu, chrypkę, zawroty i bóle głowy oraz bóle w klatce piersiowej.
Czasami pacjenci z rakiem płuca nie mają żadnych objawów związanych z rakiem w płucach, ale objawy spowodowane przerzutami występują. Rak płuc zwykle daje przerzuty do węzłów chłonnych, kości, wątroby i mózgu. Mogą one powodować powiększenie węzłów chłonnych, bóle i złamania kości, żółtaczkę oraz napady padaczkowe. Objawy związane z przerzutami raka płuc do innych narządów to: ból kości lub złamania (przerzuty do kości), trudności w połykaniu, gdy powiększone węzły chłonne śródpiersia uciskają przełyk, żółtaczka, gdy rak płuc daje przerzuty do wątroby. Wszelkie niepokojące objawy oraz objawy raka płuc utrzymujące się przez dłuższy czas i nawracające są wskazaniem do zasięgnięcia porady lekarskiej i wykonania badań diagnostycznych.
RAK PŁUC – WYKRYWANIE I DIAGNOSTYKA OBRAZOWA
Pacjent z podejrzeniem raka płuc będzie najpierw poddany rutynowemu badaniu. Dokładny wywiad lekarski jest istotnym elementem wykrywania raka płuc i może pomóc w identyfikacji wszelkich objawów, które mogą być związane z chorobą. Jeśli występują niepokojące objawy, które mogą wskazywać na rozwój raka płuc, konieczne jest wykonanie badań obrazowych w celu wykluczenia choroby lub oceny jej rozległości. Podstawowym narzędziem diagnostycznym w przypadku podejrzenia raka płuc jest zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej. Objawy raka płuc widoczne na zdjęciu rentgenowskim klatki piersiowej mogą się różnić w zależności od lokalizacji, wielkości lub innych zmian (np. zwłóknienia) nowotworu. Tomografia komputerowa jest również istotna w ocenie zaawansowania nowotworu. Pozytonowa tomografia emisyjna (PET) jest coraz częściej wykorzystywana do dokładnej oceny przerzutów w węzłach chłonnych i poza klatką piersiową w raku płuca. Pacjenci z rakiem płuc mają wykonywane podstawowe badania krwi i ogólne badanie moczu, aby wykluczyć inne choroby towarzyszące. Stężenia markerów nowotworowych CAE i CA 125 powinny być również oznaczone.
OCENA STOPNIA ZAAWANSOWANIA RAKA PŁUC
Następnym etapem w diagnostyce raka płuca jest próba uzyskania materiału tkankowego lub komórkowego do oceny mikroskopowej. Może to być cytologiczna ocena plwociny, ale dąży się do wykonania bronchoskopii. Celem pogłębionej diagnostyki raka płuca jest dokładne określenie histologicznego typu i podtypu nowotworu, określenie charakterystyki molekularnej (celem zastosowania leczenia celowanego lub immunoterapii) oraz ocena zaawansowania guza w momencie jego wykrycia. Badanie histopatologiczne pozwala odróżnić, czy pacjent ma drobnokomórkowego raka płuca (ok. 20% przypadków), czy niedrobnokomórkowego raka płuca (ok. 80% przypadków). Badanie molekularne w kierunku mutacji genu EGFR i mutacji ALK powinno być standardową metodą diagnostyki zaawansowanego raka płuca. Wykrycie nieprawidłowości molekularnych w guzie możliwe jest na podstawie oceny materiału tkankowego lub komórkowego oraz wolnego DNA w osoczu (tzw. płynna biopsja). W przypadku zaawansowanej choroby należy skonsultować z lekarzem wykonanie badań w ramach immunoterapii. Określenie stadium choroby i charakterystyki molekularnej guza jest kluczowe dla wyboru optymalnej metody leczenia.
LECZENIE RAKA PŁUC
Opcje leczenia i rokowania w przypadku raka płuc zależą od typu histologicznego i stadium nowotworu oraz ogólnej sprawności pacjenta. W przypadku niedrobnokomórkowego raka płuca dostępne są opcje terapii radykalnej lub opieki paliatywnej (dla pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową). W przypadku raka drobnokomórkowego, główną opcją leczenia jest chemioterapia.
W ostatnich latach pojawiły się wskazania do stosowania immunoterapii w tej grupie chorych (brak refundacji w Polsce). Jak podkreślają eksperci – w przypadku złośliwego raka płuca warto rozważyć leczenie w ośrodku mającym doświadczenie i dostęp do wszystkich metod stosowanych w leczeniu raka płuca.
Fundacja Pomóż Walczyć o Życie wspiera osoby chore na choroby nowotworowe, poprzez gromadzenie środków w szczególności na leczenie, rehabilitację, poprawę jakości życia i pomoc społeczną. Jeśli jesteś zainteresowany przystąpieniem do bezpłatnego Programu Pomocy Chorym i założenia subkonta, tu znajdziesz wszystkie informacje Subkonta – Pomóż Walczyć o Życie (pomozwalczyc.pl).